Asgari ücret 2022 yılının ikinci yarısına göre yüzde 55 artarak 8 bin 507 liraya yükselmişti. 2023 yılında ise Asgari ücret 1 Temmuz 2023 itibarıyla brüt 13 bin 414 lira 50 kuruş, net 11 bin 402 lira 32 kuruşa yükseltildi. Benzer oranda zam bekleyen emeklilere ise yüzde 25 artış yapıldı.
Resmi veriler emekli maaşının son 20 senede asgari ücret karşısında eridiğini gösteriyor. Ocak 2003’de en düşük emekli maaşı net asgari ücretten yüzde 47 fazlaydı. Ancak Ocak 2023’te ise en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 35 daha az oldu, Temmuz ayında ise bu oran daha da açıldı.
VERİLERE GÖRE EMEKLİ AYLIKLARI
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre Ocak 2002’de SSK (4a) en düşük emekli maaşı 216,4 lira idi. Bu dönemde net aylık asgari ücret ise 163,6 lira idi. Buna göre SSK (4a) en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 32 fazlaydı.
Ocak 2003’te ise 4a en düşük emekli maaşı 332 TL iken asgari ücret 226 TL idi. Buna göre 20 sene önce 4a en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 47 fazlaydı.
Ocak 2023’te ise aylık net asgari ücret 8 bin 507 lira oldu. 4a en düşük emekli maaşı ise 5 bin 871 lira. Buna göre 4a en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 31 daha düşük. Ancak en düşük emekli maaşı aslında 5 bin 500 lira açıklandı. Bu durumda ülkedeki en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 35 daha az oldu.
ASGARİ ÜCRET 2016’DA EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞINI İLK KEZ GEÇTİ
2001-2023 yılları arasında asgari ücret ile 4a en düşük emekli maaşını karşılaştırıldığı zaman şu sonuç ortaya çıkıyor. 2001’de 4a en düşük emekli maaşı asgari ücretin 1,5 katından fazla olarak görülüyor. Bu oran 2002’de 1,31. 2003’te 1,47 oluyor.
Kademeli düşüşle birlikte emekli maaşının asgari ücrete oranı 2015’te 1,09’a kadar geriliyor. Yani iki maaş arasındaki fark neredeyse kapanıyor. 2016’da ise bir ilk gerçekleşiyor ve asgari ücret en düşük emekli maaşını geride bırakıyor Dolayısıyla ilk defa bu oran 0,97’ye düşüyor.
2021’de 0,86’ya kadar düşen oran 2022’nin ilk yarısında 0,74 ve 2023’ün ilk yarısında 0,69’a kadar geriliyor. 2023’ün ilk yarısında 4a en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 31 daha düşük olarak yer alıyor.
2023 başında asgari ücret 4a en düşük emekli maaşından yüzde 45 daha fazla oluyor. Sonuçta 2003’te 4a en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 47 fazla iken 2023 Ocak dönemi itibarıyla asgari ücret emekli maaşından yüzde 45 daha fazla olduğu görülüyor. 2023 Temmuz asgari ücret 11.400 TL iken emekli aylığı 7.500 TL olduğu için bu oran azalmıyor artıyor ve %50 yi geçiyor.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin hayata geçmesiyle Türkiye’de 2 milyondan fazla kişi emeklilik hakkına kavuştu. Ancak emeklilere gelen yüzde 30 zam tepkilere yol açtı.
2023’ün ilk yarısında ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı en düşük emekli maaşı 5 bin 500 lira esas alındığında asgari ücrete oranı 0,65. Yani en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüzde 35 daha düşük. 7.500 TL iken de durum %50 düşük.
Aslında emeklilere %25 oranında zam gelmiş olmasına karşın kök aylıkları bu rakamın altında olanların aylıkları 7.500 TL üzerine çıkmadı. Örneğin: Kök aylığı 6.000 TL olan birisinin aylığına %25 zam gelmiş olduğu için 7.500 TL aylığı değişmedi. Ancak kök aylığı 6.000 TL üzerinde olanların aylıklarında değişimler oldu.
EYT nedeniyle 2 milyona yakın kişinin emekli olması emekli sayısının hızla artmasına ve aktif pasif oranının da azalmasına neden oldu, tahmini olarak en alt aylıktan dahi yıllık olarak 6 milyar dolarlık ek bir bütçe gerektirdi.
Emekli aylıkları nedeniyle bütçenin revize edilmesiyle birlikte emekli aylıklarında 7.500 TL üzerine çıkılması beklenmektedir. Ekim ayında T.B.M.M açılmasıyla birlikte öncelikle emekli aylıklarının artırılması gündemde olacaktır. İkinci olarak ta 4b lilerin emeklilik için prim ödeme gün sayılarının 7200 güne düşürülmesi beklenmektedir.