Emeklilikte yaşa takılanlar, Kanunun 03.03.2023 tarihli ve 32121 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandığı andan itibaren sosyal güvenlik merkezlerinden ve e-Devlet üzerinden emeklilik başvurusu yapmaya başladı.    EYT ile ilgili düzenlemeye göre; 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlamış olanlardan SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı’ na tabi olanlar, aranan yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmişler ise emekli aylığı bağlatmak için başvuruda bulunabilirler.   Ancak henüz koşulları henüz yerine getirmemiş olanlar ise koşulları tamamladıkları tarihten itibaren emeklilik başvurusu yapabileceklerdir. Koşulları yerine getirerek Mart ayında emeklilik dilekçesi veren EYT’lilerin emekli aylıkları 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere bağlanacak. Ancak burada önemli bir sorun bulunmaktadır. Peki bu aylıklar ne kadar sürede bağlanabilir.   Mevcut durumda 2022 yılında SGK’ nın bağlamış olduğu aylık sayısı 400 bin bile değilken ve aylık bağlama işlemlerini de mevcut personelle normal bir dosya için talep tarihinden itibaren ortalama 11 gün gibi bir sürede bağlarken, 2 milyon 200 bin kişinin aylığı nasıl bağlanacak, hangi sürede bağlanabilecektir. Mevcut duruma göre çalışma kapasitesi ikiye katlansa dahi en az 2 yıl sürecektir.   2022’DE AYLIK BAĞLAMA SÜRELERİ   Sosyal Güvenlik Kurumu’nca (SGK), emekli aylığı bağlama işlemlerine ilişkin sürelerin kısaltılması amacıyla il müdürlüklerinin performansları aylık olarak takip ediliyor. 2021 yılında ortalama 15.35 gün olan SSK’lılarda ortalama aylık bağlama süresi 2022 yılında 12.01 güne; 13.56 gün olan BAĞ-KUR’lularda aylık bağlama süresi 9.24 güne; 11.53 gün olan Emekli Sandığı’na tabi sigortalılarda aylık bağlama süresi de 9.57 güne indirildi.Geçen yılın tamamında 302 bin 102 SSK’lı, 40 bin 443 BAĞ-KUR’lu ve 27 bin 514 Emekli Sandığı iştirakçisinin emeklilik işlemi gerçekleştirildi. Ayrıca 11 bin dolayında kişiye de malullük aylığı bağlanmıştır.   BU DURUMDA EYT’LİLERİN EMEKLİLİK İŞLEMLERİ KAÇ GÜN SÜRER?   EYT kanunu kapsamında hemen emekli olabilecek kişi sayısı 1.7 milyon SSK, 89 bin BAĞ-KUR ve 496 bin Emekli Sandığı iştirakçisi olmak üzere 2 milyon 250 bin kişi olarak hesaplanıyor. Ancak borçlanma suretiyle 1 milyon kişinin sigortalılık süresini de geriye çekerek 8.9.1999 öncesine giderek emekliliğe hak kazanabileceği dikkate alındığında bu sayının daha da artacağı aşikardır.   Şimdiden emeklilik başvuru sayısı şimdidenaltı yüzbini geçti, bu durumda Sosyal Güvenlik Merkezlerinde çalışan personel sayısı aynı olduğu halde, aylıklar nasıl bağlanacak sorusunun çözüme kavuşması da mümkün görülmüyor. Çünkü bir sigortalının talebi alındıktan sonra işlemlerinin yapılabilmesi için dosyasının incelenmesi ve aylık almaya hak kazanıp kazanmadığının da tespiti gerekmektedir. Yani her talebe inceleme yapılmaksızın aylık bağlanamaz. Bağlanırsa ileride hatalı aylık bağlanması durumunda telafisi mümkün olmayacak işler olacaktır.   MART AYINDAKİ BAŞVURULARIN MUHTEMEL SAYISI NE OLACAK?   Mart ayında emeklilik başvurusunda bulunacak kişi sayısının tahmini olarak1.5  milyonüzerinde olması bekleniyor. Emeklilik başvuruları, sigortalıların çalıştıkları illerde sonuçlandırılıyor. Her ne kadar hizmet dökümlerine ilişkin veriler otomasyon sistemine aktarılmış olsa da tüm başvurular tek tek kişilerin kendi dosyasından kontrol edilerek emeklilik işlemi gerçekleştirilmesi gerekiyor.   EYT lilerin işlemleri için SGK personeli geçen haftadan itibaren mesaiye sabah 06.00’da başlıyor.  Ancak bunun sürdürülebilir olmadığı ortadadır. Çünkü her türlü önleme rağmen SGK personelinin kısa sürede bu işlemleri yapması mümkün olamayacağına göre EYT liler ne yapacak.   Aslında bu durumda SGK personeli sürekli olarak bu şekilde çalışabilse dahi en az 2 yılda bu işlemlere bakabilir, aylıklar da dosya incelenmeksizin bağlanabilir ki sonuçta hatalı aylıklar ileride iptal edilir. Üstelik personele verilen fazla mesai de saatlik 27 TL iken personelin sadece evine gitmeden yemek yiyebilmesi dahi karşılanmamış olacaktır. Sorunun çözümü kısa vadede mümkün görünmüyor.   AYLIK TALEPLERİ SONUÇLANDIRILAMAYANLARA AVANS ÖDEMESİ   Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ne göre, emekli aylığının 90 gün içinde ödenememesi durumunda SGK tarafından aylık bağlamaya hak kazandığı tespit edilen kişilere, yazılı talepte bulunmaları halinde ilerideki emekli aylığı alacaklarından mahsup edilmek üzere avans ödenebiliyor.    Avans miktarı her üç ay için, net asgari ücretin üç katını (25 bin 523 TL) geçmemek üzere SGK tarafından belirlenebiliyor. Avansın emekli aylığından fazla olan bölümü, her ay 4’te 1 oranında kesilerek mahsup ediliyor.   Yönetmelikte avans için aylığın 90 gün içinde ödenememesi koşulu aranmakla birlikte, yönetmeliğe dayanak teşkil eden 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 97. maddesinde süre sınırı bulunmuyor. Kanun, “Hak edilen alacakların süresi içinde ödenememesi halinde avans verilmesine” olanak sağlıyor.   EYT lileriçin  yönetmelikte değişiklik yapılarak 90 günlük sürenin kısaltılması  da düşünülüyor.   Daha önce yapılan düzenleme ile en düşük emekli aylığı 5.500 TL olarak belirlendi. Avans tutarının en az 5.500 TL olarak belirlenmesi halinde EYT’lilere, emekli aylığı bağlama işlemlerinin tamamlanması beklenmeden avans ödemesi yapılması mümkün görünüyor. İlk ay için yapılacak avans ödemesine 1.100 TL bayram ikramiyesi de dahil edildiğinde en az 6.600 TL avans ödemesi yapılabilir ki alınan duyumlardan da bu uygulamanın bu şekilde  yapılacağı bekleniyor.   Yoksa başka şekilde EYT’ lilerin aylıkları kısa sürede bağlanamayacağından uzun süre beklemek zorunda kalacaklardır.    Mesaiye sabah erkenden başlayıp, gece geç saatlere kadar çalışan personelin hafta sonu demeden çalışması ne kadar devam eder, buna ne kadar dayanılabilir. Bu sebeple çalışanlara ilave ödemeler yapılmalı ve çalışmanın karşılığı da verilmelidir. En azından fazla çalışmanın telafi edilmesi gerekmektedir.