Mustafa ERDEN SGK Başmüfettişi EMEKLİLİKTE AYLIK BAĞLAMA ORANLARI 2008 sonrasında aylık bağlama oranları düştüğü için emekliler de daha düşük aylık alıyorlar. Emeklilik sistemindeki bu oranlar değişmediği sürece emekli aylıklarının düşmeye devam edeceği de aşikardır. 2000 ÖNCESİ, 2000-2008 ARASI, 2008 SONRASI DEĞİŞİYOR Ülkemizde sosyal güvenlik sistemi çok sık değiştiği için emekli maaşı hesaplamalarında da farklı uygulama bulunuyor. Bugün emekli maaşı hesaplanırken üç ayrı dönem dikkate alınıyor. ÜÇ DÖNEM 1) 9 Eylül 1999 öncesi çalışılan dönem. 2) 9 Eylül 1999-1 Ekim 2008 arası çalışılan dönem. 3) 1 Ekim 2008 sonrası dönem. 9 EYLÜL 1999 TARİHİNE KADAR: Aylık bağlama oranı, 25 yıl sigortalılık süresi (9.000 gün) için yüzde 76 olarak uygulanıyor.3600 gün için ise yüzde 70 oran uygulanıyor. 1999-2008 ARASI: Bu dönemde emeklilik sistemi değişiyor ve 25 yıl için oran yüzde 65'e çekiliyor. EKİM 2008 SONRASI: 5502 sayılı Kanunla Sosyal güvenlik kurumlarının bir çatı altına toplanması ve 5510 sayılı kanunla da norm birliği sağlanması amaçlanıyor. Bu kanunla birlikte  25 yıl için aylık bağlama oranı yüzde 50'ye kadar iniyor. 360 güne %2 oranı üzerinden hesaplama yapılıyor. Bu sebeple de 25 yılda %50 oranında aylık bağlanmış oluyor. Kamuoyunda sürekli dile getirilen konulardan birisi olan emekli aylıklarının gittikçe düşmesinin temel nedeni de bu üç dönemden kaynaklıdır. Bu itibarla 1999 yılına kadar emekli olanlar, 2008 yılına kadar emekli olanlara göre daha şanslıdır. 2008 sonrası ise daha düşük oranlarda aylık hesabına katılacağından en düşük oranlarda aylık bağlanmış olacaktır. Bir sigortalının 1990 yılında işe girdiğini ve 2017 yılında da emekli olacağını dikkate alırsak, 1990-1999 arası A aylığı, 1999-2008 arası B aylığı, 2008 sonrası ise C aylığı şeklinde hesaplanacaktır. 2008 SONRASI MEMURLAR DA PRİME GÖRE AYLIK ALACAKLAR 2008 öncesi işe giren memurlar derece ve kademe sistemi üzerinden emekli aylığı alırlar iken, 2008 sonrası işe giren memurların emekli aylıkları aynı işçi ve esnaf gibi olacak ve ne kadar primleri yüksek ödenmiş ise o tutar üzerinden emekli aylığı alacaklardır. Bu itibarla 2008 sonrasında işe giren unvanlı memurların emekli aylıklarının düşük kalacağını söyleyebiliriz. Örneğin; Memur A 2008 öncesi işe girmiş ve derece kademe sistemi üzerinden emekli olacağı için emekli aylığı olarak 40 bin TL alabilecek iken, aynı durumdaki 2008 sonrası işe giren memurun 25 bin TL emekli aylığı alacağını öngörebiliriz. 2008 sonrası memuriyet hayatına başlayanların oldukça düşük emekli aylıkları alması nedeniyle subaylar, hakimler gibi meslek grupları bundan olumsuz etkilenecektir. İŞÇİLER İÇİN Emekli maaşı hesaplanırken kullanılan en önemli parametre  prime esas kazanç olduğu için ne kadar yüksek prime esas kazanç bildirilirse o kadar yüksek emekli aylığı alacaktır. Bu nedenle  öncelikle ücret yüksek olmasına rağmen asgari ücretten gösterilmesine razı olunursa emeklilikte de büyük bir kayıp yaşanacaktır. Bu emekli aylığı, ileride alınacak kıdem tazminatını da olumsuz etkileyecektir. Özellikle belirli meslek gruplarında asgari ücret üzerinden bildirim yapılması halinde denetim yapılmaktadır. Zira Doktor, Mühendis, Avukat vb meslek gruplarındakileri asgari ücretten çalıştırma durumu olmamalı. EYT NEDENİYLE Mİ EMEKLİ AYLIKLARI ARTMIYOR İşin açıkçası bu da çok önemli bir etken, toplamda 16 milyon emekli oldu. 2 milyon kişi de  EYT kapsamında oldu. Bu kişilerin yaş aralığı 43-50 aralığında olup, sisteme çok büyük bir yük getirdi. EYT nedeniyle oluşan yıllık 5,6 milyar dolarlık ek yük bütçeye ilave yük getirdi. Çocuklarımız 65 yaşında emekli olabilecekken EYT kapsamında 43 yaşında emekli olunması geleceğin de haklarının yenmesine neden oldu. Bu sebeple orta vadede sistemin kendini yenilemesi mümkün görünmüyor. Geçmişte de bu tür politikalar sonucunda erken yaşta emeklilik hakkı verilmiş, bunun izleri 20 yılda silinmemişti.