8 Eylül 1999’da yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için aranan sigortalılık süresi (erkek için 25, kadın için 20 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) şartlarının yanına bir de yaş şartı (kadın için 58, erkek için 60 yaş) getirildi. 

8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların yeni şartlara entegrasyonu da sigortalılık süresine göre kademeli olarak sağlandı. Sonuç olarak, emekli olmak için üç şartın (sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartının) birlikte sağlanması aranmaya başladı.

Bu nedenle de emeklilik için gerekli olan üç şartın aynı anda yerine gelmesi için süreler de uzatılmış oldu. Daha önceden 40 yaşında emekli olan bir kişi 44 yaşında emekli olur hale geldi. Bu süreç o tarihten bu yana kademeli geçiş ile sürdü. 

EYT’ de yaşa takılanlar o tarihten beri konuşulan bir konu olmakla birlikte sorunun kaynağı daha önceki düzenlemelerde emeklilik yaşının erken olması ve emeklilik sisteminin de bu yükü taşımaması olmuştur.

Son olarak 5510 sayılı Kanunla 1.10.2008 tarihinden itibaren yaş şartları ve emeklilik için gereken prim ödeme süreleri de artmış oldu. Fakat bu yasada en önemli değişiklik alt sınır aylıklarının olmaması ve aylık bağlama oranlarının düşmesi oldu. Örneğin daha önceden aylık bağlama oranı en az 65 iken bu oran 40 a düştü. Günümüzün en önemli sorununu kaynağı 1999 yılında yapılan 4447 sayılı Kanunla kısmi olan yapılan kademeli geçiş idi. Bugün ise önemli sorunlardan biri aylık bağlama oranları ile alt sınır aylıklarının kaldırılması olarak yer alıyor.

BUNA RAĞMEN EYT’DE DÜZENLEME YAPILIRSA

1-1.10.1999 tarihinden  önce sigortalı olarak işe girmiş olanlar bugün itibarıyla kadın ise 58 erkek ise 60 yaşında emekli olabilmektedir. Ancak yeni yapılacak EYT düzenlemesi ile 3600 günü dolduran kadın 50, erkek 55 yaşında emekli olabilir. 

2-Kadınlarda 7 bin 200, erkeklerde 9 bin günü dolduran emekli olabilir

Burada yine 1999 öncesindeki emeklilik şartları göz önüne alınacak. Kadınların 7200 prim günün erkelerin ise 9 bini prim gününü doldurarak emekli olabilmeleri getirilebilir. Bu durumda yaş şartı aranmayabilir. 1999 öncesindeki emeklilik şartları gibi yaşa bakılmadan prim günü doldurularak emekli olunabilecek.

3-Emekliliğe kalan süre için her yıl belli oranda kesinti ile emekli olunabilir. Ancak bunu çalışanın kabul etmesi gerekiyor. Çünkü kalan yılları için maaşından bir kesinti oranı belirlenecek. 

4-Kanundaki yaşa kadar maaş kesintisi ile emekli olunabilir. Kişinin kabul etmesi halinde kanundaki yaşa kadar maaş kesintisi ile emekli olunabilecek. Kanundaki yaşı karşıladığı zaman maaşındaki kesinti sona ererek kişi hak ettiği emekli maaşını alacak.

5- En az 5.000 gün prim ödeyenden başlamak üzere 9.750 gün prim ödeme süresini yerine getirenler emekli olabilirler.9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5 bin ile 5975 prim günü dolduranlar yaş dikkate alınmadan emekli olabilecek.

Ancak EYT’ de yapılacak bir düzenlemenin emeklilik sistemi yanında diğer çalışanların da haklarını gözeterek yapılması gerekmektedir. Bu nedenle bu konuda bir düzenleme yapılması çok zor görünüyor.

Bununla birlikte emeklilik sisteminin yeniden revize edilmesi gerektiğini, 5510 sayılı Kanunun hazırlanması aşamasında  5 yıl süreyle mevzuat alt komisyon başkanı olarak görev yaptığım için sistemde değiştirilecek olan hususlar olduğunu da düşünüyorum.